Wróć 
Starzenie się a kondycja jamy ustnej Starzenie się a kondycja jamy ustnej
- Starzenie się jest procesem obejmującym wszystkie organy naszego ciała, a więc również zęby i dziąsła. Zmiany jakie zachodzą, związane są zarówno z samym procesem starzenia się, ale wpływają na nie też inne choroby ogólnoustrojowe pacjenta, stosowane leki oraz użytkowane protezy zębowe. Jama ustna często odzwierciedla nasz stan zdrowia, jakość życia i na co chorujemy - zauważa stomatolog.
Wraz z wiekiem zmniejsza się sprawność ruchowa, co utrudnia codzienną higienę. Prowadzi to do rozwoju próchnicy i chorób przyzębia.
- Zęby z wiekiem stają się bardziej matowe i ciemniejsze, w odcieniach od szarego, przez żółty do zielono-brązowego. Korzenie zębów stają się żółte. Zęby są widocznie starte i popękane, bardziej kruche, a tym samym podatne na złamania. Stają się też coraz mniej wrażliwe na bodźce, przez co łatwiej przegapić symptomy świadczące o rozwoju próchnicy - wylicza ekspertka.
Utrata zębów - nie musi być normą
Jak podkreśla Marlena Biel:
- Utrata zębów w starszym wieku nie jest nieuniknionym i naturalnym procesem związanym ze starzeniem się. Jest ona wynikiem nieleczonych chorób jamy ustnej, takich jak próchnica czy choroby przyzębia, a także czynników związanych ze stylem życia, takich jak palenie tytoniu czy nieodpowiednia dieta.
Dzięki wzrostowi świadomości i dostępowi do opieki stomatologicznej coraz więcej seniorów zachowuje naturalne uzębienie. Kluczowe są regularne wizyty i odpowiednia higiena.
- Jeżeli pacjent straci już ząb, warto od razu zaplanować jego uzupełnienie, zanim dojdzie do nieodwracalnych zmian tj. przesuwania się zębów sąsiednich, obniżania wysokości w zgryzie, zmian w stawach skroniowo-żuchwowych itd.
W przypadku protez ruchomych warto odczekać 4–6 tyg od usunięcia ostatniego zęba.
- Implanty mogą być wkręcone nawet na tej samej wizycie, a po kilku miesiącach użyte jako filar korony czy innej protezy.
Objawy wymagające konsultacji stomatologicznej
Co powinno być powodem szybkiej konsultacji stomatologicznej? Stomatolog wylicza:
- Ból w jamie ustnej w obrębie zębów, dziąseł, języka czy stawów skroniowo-żuchwowych; uczucie suchości w jamie ustnej; uczucie pieczenia jamy ustnej; pojawienie się zmian na śluzówce jamy ustnej - od zmian jej struktury po pojawienie się wygórowań czy ubytków; obrzęk, zaczerwienie czy już krwawienie dziąseł; ruchomość zębów; trudności w noszeniu dotychczas używanych protez zębowych.
Znaczenie kontroli u osób noszących protezy
Regularne kontrole są konieczne także przy użytkowaniu protez. Marlena Biel zauważa:
- Często pacjenci wspomagający się klejem do protez są zdziwieni, że podczas wizyty prosi się ich o ściągnięcie protez mimo to. Nie zdają sobie sprawy jak ważne jest dokładne obejrzenie śluzówek pod protezą w celu diagnozy chociażby grzybicy czy innych niepokojących zmian, nawet nowotworowych.
Suchość jamy ustnej - nie tylko dyskomfort
Suchość jamy ustnej jest spowodowana zmniejszonym wydzielaniem śliny.
- Samo starzenie się nie wpływa na znacznie na funkcje ślinianek, ale najcześciej za uczucie suchości są odpowiedzialne współistniejące choroby ogólnoustrojowe i przyjmowane leki, które jak wiemy starsi pacjenci przyjmują w dużej ilości, czasem nie wiedząc o interakcjach pomiędzy poszczególnymi tabletkami - objaśnia ekspertka.
Skutki niedoboru śliny mogą być poważne – od trudności w mówieniu i połykaniu, przez grzybicę, po próchnicę i zapalenia.
- Zwiększenie podatności na próchnicę zębów zwłaszcza w okolicy szyjek zębowych czy korzenia; zwiększone podrażnienie śluzówek powodujące trudności z użytkowaniem protez zębowych; zaburzenie mikroflory jamy ustnej sprzyjające grzybicy - ostrzega Marlena Biel.
Dostępne procedury i leczenie estetyczne
Dla osób starszych dostępne są różnorodne procedury stomatologiczne, które nie tylko poprawiają zdrowie jamy ustnej, ale również estetykę uśmiechu.
- Podstawową procedurą jest badanie stomatologiczne 1-2 razy do roku. Dodatkowo usuwanie kamienia, ewentualnie też piaskowanie. Zaleca się też regularną fluoryzację - wylicza lekarz.
Możliwe są również zabiegi estetyczne, jak odbudowy czy wybielanie – oczywiście po ocenie stanu zdrowia i możliwości pacjenta.
Codzienna higiena – jak ją dostosować do wieku?
Jak przyznaje Marlena Biel, ze względu na wiek i przewlekłe choroby ogólne, zmniejsza się w znacznym stopniu sprawność ruchowa pacjentów w starszym wieku. To doprowadza do zmniejszenia dbałości o higienę jamy ustnej.
Codzienne mycie zębów, czyszczenie przestrzeni międzyzębowych i pielęgnacja protez są podstawą, ale warto korzystać z pomocy – szczoteczki elektryczne, specjalne nitki czy aplikatory pasty mogą znacznie ułatwić pielęgnację.
- Jeżeli lekarz nie zaleci inaczej, nie śpimy w protezach, tylko zostawiamy je na noc ‘na sucho’. Jeżeli pacjent sam nie radzi sobie z opisanymi czynnościami, powinien pomagać mu ktoś z rodziny czy inny opiekun.
Rola diety w zdrowiu jamy ustnej
Dieta, nie tylko u seniorów, ale u wszystkich pacjentów, ma duży wpływ na stan całej jamy ustnej:
- Badania wskazują na to, że osoby utrzymujące niską jakość diety, częściej doświadczają problemów stomatologicznych.
Dieta seniora powinna być bogata w białko, witaminy, zdrowe tłuszcze i minerały, a uboga w cukry proste i produkty przetworzone.
- Najzdrowsza jest woda, ale picie herbat (czarnej, białej czy zielonej) zawierających polifenole, wg badań hamuje wzrost patologicznych bakterii w jamie ustnej. Oczywiście takich napoi nie należy słodzić - radzi ekspertka.
Profilaktyka i edukacja - fundament zdrowia
Na koniec stomatolog podkreśla:
- Aby zapobiegać zmianom w jamie ustnej u osób starszych, zaleca się kompleksowe podejście obejmujące profilaktykę, leczenie oraz edukację.
Podstawą są regularne wizyty, higienizacja, fluoryzacja i dobór odpowiednich akcesoriów do pielęgnacji.
Zadbana jama ustna to nie tylko zdrowie, ale także komfort życia i pewność siebie. Warto o nią dbać, niezależnie od wieku – tym bardziej, że współczesna stomatologia oferuje wiele skutecznych rozwiązań dopasowanych do potrzeb seniorów.
